جریان خروج رضا شاه از ایران را این گونه روایت کرده اند:
1-...ریدر بولارد، سفیر انگلیس در تهران، روز 12 شهریور سال 1320، 9 روز بعد از ورود متفقین به ایران، در تلگرافی محرمانه به وزیر خارجه کشور متبوع خود، علناً به تشریح این وضعیت پرداخت و پیشنهادی را مطرح کرد که بسیار مهم بود:
«شاه بار دیگر در تمام امور مداخله میکند، وزرا را کتک میزند و به همان اعمال احمقانه و وحشیانه گذشته خود ادامه میدهد. یکی از مقامات دولتی محرمانه به من گفت که شاه غیرقابل تحمل شده و خود نخستوزیر(منظور محمدعلی فروغی است) هم که با حال بیماری قبول مسئولیت کرده، دیگر نمیتواند شاه را تحمل کند.
2- وقت آن رسیدهاست که ما هم در این مورد با افکار عمومی همراه شویم، زیرا در غیر این صورت، پیشرفت مقاصد ما با مشکلاتی مواجه خواهد شد.»
3- نکته جالب اینجا بود که وینستون چرچیل، نخستوزیر انگلیس در تلگرامی محرمانه به بولارد، در همان روز 12 شهریور، اطلاع دادهبود:
«در حال حاضر ما مخالفتی با شاه نداریم، ولی اگر شرایط مطلوبی به وجود نیاید، ناچاریم در مقابل سوءرفتار او، عکسالعمل مناسبی نشان دهیم.»
4- در واقع بولارد، توصیه به همراهی با افکار عمومی ایران برای طرد رضاشاه را، در پاسخ به نامه چرچیل نوشته بود.
5-تردیدی نیست که انگلیسیها، طی 16 سال قبل از آن، گزارشهای متعددی درباره رفتارهای ناهنجار رضاشاه با مردم و دولتمردان ایرانی دریافت میکردند، اما چرا باید حالا، در بحبوحه اشغال ایران، این گزارشها مهم شده باشد؟!
یک زن انگلیسی بنام لمبتون
6-ظاهراً نخست وزیر بریتانیا به دیدگاه سفیر خود در تهران سخت باور داشت.
چون درست یک روز بعد از وصول این نامه و از 14 شهریور 1320، بخش فارسی رادیولندن حملات حسابشدهای را علیه پهلوی اول آغاز کرد.
7-حملاتی که طراحی آنها نه در پایتخت انگلیس، بلکه در سفارتخانه بریتانیا در تهران، با مدیریت بولارد و کارشناسی مادام لمبتون، ایرانشناس معروف انگلیسی انجام میگرفت. بهناگاه، توجه افکار عمومی ایران به اظهارات رادیولندن جلب شد.
8-حالا دیگر رضاشاه باید می رفت و باید جایش را به فرد دیگری میداد.
9-به این ترتیب، روز 25 شهریور 1320، 22 روز بعد از حمله متفقین به ایران و درحالیکه واحدهای نظامی شوروی در حال نزدیک شدن به تهران بودند، رضاشاه استعفای خود را زیر نظر محمدعلی فروغی نوشت؛ در حالی که او فقط به پهلوی اول قول داده بود که سعی خودش را برای واگذاری سلطنت به ولیعهد پهلوی اول خواهد کرد! پهلوی اول، بلافاصله برای فرار از دست روسها، سوار خودرو شخصیاش شد و به سمت جنوب گریخت.
منبع : دنیای اقتصاد
انتخاب: امیر تهرانی