هفت دشمن قسم خورده ایران
حمله عربها به ایران
چرا عربها به ایر ان حمله کردند؟
برخی از علتهای حمله اعراب به ایران و شکست ساسانیان در مقابل اعراب که توسط محققان ابراز شده است:
۱-عبدالحسین زرینکوب در مقاله خود در تاریخ ایران که کمبریج منتشر کرده علل حمله اعراب به ایران را گرسنگی و فقر اعراب ذکر می کند.
همچنین عبد الحسین زرین کوب از جمله دیگر عوامل سقوط ساسانیان در مقابل اعراب را که منجر به حمله تمام عیار آنان و اشغال ایران شد اختلافات میان طبقات جامعه و عدم هماهنگی میان آنها، باور ایرانیان به سرنوشت و پذیرش شکست، وجود پیروان فرقههای غیرارتدکس و مسیحیان که در دفاع از معابد آتش و خانواده ساسانی اخلال ایجاد میکردند، تنفر مردمی نسبت به طمع و فساد موبدان و دخالتهای آنها در سیاست، جنگهای بیهدف خسرو دوم و تضعیف اقتصادی و سیاسی دولت، و نهایتاً ورشکستگی سیاسی و روحانی طبقه حاکمه می داند.
همچنین زرینکوب معتقد است که ارسال اعراب به سرزمینهای خارج از عربستان باعث محدود شدن نزاعهای داخلی در درون جامعه اعراب میشد.
۲- احسان یار شاطر سقوط ساسانیان را در اثر ضربههای فرهنگی همچون، نزول سطح سواد و نفوذ عقاید کفرآمیز در آئین ز دتشتی می داند. به گونهای میتوان گفت که شکست نظامی برای ایرانیان آزادی به ارمغان آورد، تا دیگر تحت سلطه ظالمانه اجتماعی و مذهبی اواخر دوران ساسانی نباشند.
این مسئله نیروی خلاقه آنها را برانگیخت. روشنفکران نخبه ایرانی خودشان را وقف اسلام و زبان عربی کردند و به شکل گرفتن و گسترش تمدن جهانی اسلام کمک کردند. با وجود اینکه هیچ عنصری به مانند مذهب در جهان اسلام در متّحد کردن مسلمانان مؤثر نبود، ولی مبالغهآمیز نیست اگر گفته شود ایرانیان سلسله جنبان توسعه تمدن اسلامی بودند
(به این مرجع مراجعه شود:
The Persian presence in the Islamic world, p. 90 (Chapter 1, By Ehsan Yarshater), editted by Richard G. Hovannisian and Georges Sabagh۰)
هما کاتوزیان نقطه شروع جنگ اعراب و ایران، قیام اعراب به اسلام گرویدن بینالنهرین به اسلام را دلیل مهمی می داند که باعث شد این منطقه که تحتِ کنترل ساسانیان بود و سالها بود که میخواستند خود را از سلطه ساسانیان خارج کنند به آرزوی دیرین خود برسند .
ضمناسرکوب این قیام توسط ساسانیان باعث گسترده شدن نزاع و ورود تمامی توانایی نظامی مسلمانان شد. کاتوزیان همچنین نقش ایدئولوژی اسلامی را در انرژی بخشی به اعراب و همچنین ایرانیان شکست خورده متمایل پررنگ میکند.
مرجع:
Homa Katouzian, The Persians: Ancient, Mediaeval and Modern Iran, p.65-66, Yale University Press, 2009
۳- گفته دوکر و سپیلوگل فرضیه دیگر این است که طبقه حاکم مکه میخواستند که شبکه تجاری خود را گسترش بدهند.
مرجع:
Homa Katouzian, The Persians: Ancient, Mediaeval and Modern Iran, p.65-66, Yale University Press, 2009
۴-توماس نوبل معتقد است که از آنجایی که یورش و غارت در میان اعراب مرسوم بود، پس از اینکه اسلام خشونت را میان مسلمانان ممنوع کرده بود، اعراب به روزنه جدیدی برای بروز این خشونت سنتی نیاز داشتند و این دلیل نظامی گری آنهاست
مرجع: homas F. X. Noble, Western Civilization: Beyond Boundaries, p. ۲۱۸, Wadsworth Publishing
۵- به گفته پیتر ویلیام آوری هدف اولیه مسلمانان برقراری امنیت در مسیرهای تجاری و ارتباطی در عربستان بود. در حین انجام این کار، جنگ بر سر منابع آب، چراگاهها و شترها به جنگی بینالمللی گسترش پیدا کرد. ویلیام آوری همچنین ماهیت حمله به ایران را پانعربیسم میداند
مرجع: Peter William Avery in Iran, Encyclopedia Britanica
۶- هورانی و روتون دورنمای کسب ثروت و زمین را یک انگیزه و اعتقادات مذهبی را نوع دیگری از انگیزه ذکر میکنند.
مرجع: Albert Habib Hourani, Malise Ruthven, A history of the Arab peoples, p. 23
ادامه دارد